احتمالاً برای شما هم پیش آمده که بعد از یک روز کاری طولانی یا نشستن زیاد، با خم کردن بدن یا چرخاندن کمر، صدای تق‌تق بشنوید و احساس راحتی کنید. این کار که در اصطلاح عامیانه به آن شکستن قولنج کمر گفته می‌شود، برای بسیاری از افراد عادتی روزانه شده است. اما آیا این کار بی‌ضرر است؟ آیا قولنج شکستن می‌تواند به ستون فقرات آسیب بزند؟ در این مقاله به بررسی علمی این پدیده و عوارض احتمالی آن می‌پردازیم.
با شکستن قولنج چه اتفاقی در بدن می افتد؟
قولنج در واقع صدایی است که هنگام کشش یا فشار دادن مفاصل ایجاد می‌شود. این صدا معمولاً ناشی از ترکیدن حباب‌های گاز (عمدتاً دی‌اکسیدکربن) در مایع مفصلی است. این گاز در فضای مفصل حل می‌شود و با تغییر ناگهانی فشار در مفصل، به‌صورت حباب‌هایی درمی‌آید که ترکیده و صدای خاصی تولید می‌کند. این فرایند در مفاصل کوچک بدن مانند انگشتان، گردن یا کمر اتفاق می‌افتد.
چرا شکستن قولنج حس خوبی می‌دهد؟
زمانی که قولنج کمر شکسته می‌شود، برخی افراد احساس سبکی یا رهایی از فشار در آن ناحیه می‌کنند. این حس خوب اغلب موقتی است و به کاهش تنش عضلانی یا تحریک گیرنده‌های حسی در مفصل مربوط می‌شود. به همین دلیل بسیاری از افراد به این کار به‌عنوان روشی برای تسکین درد یا رفع خستگی وابسته می‌شوند.
آیا شکستن قولنج کمر خطرناک است؟
در حالت کلی، شکستن قولنج اگر به‌ندرت و به صورت طبیعی اتفاق بیفتد، معمولاً آسیب جدی به دنبال ندارد. اما وقتی این کار به‌صورت مکرر، شدید یا غیر اصولی انجام شود، ممکن است عوارضی در پی داشته باشد. در مورد مفاصل کوچکتر مثل انگشت‌ها، مطالعات نشان داده‌اند که شکستن قولنج معمولاً باعث آرتروز نمی‌شود. اما در مورد ستون فقرات، قضیه کمی جدی‌تر است. کمر و ستون فقرات، مجموعه‌ای از مهره‌ها، دیسک‌ها و اعصاب حساس هستند که فشار یا حرکت اشتباه می‌تواند عواقب خطرناکی داشته باشد.
عوارض شکستن قولنج کمر
1. شلی مفاصل (بی‌ثباتی مفصلی)
وقتی به طور مکرر مفاصل کمر را تحت کشش یا فشار قرار می‌دهید، رباط‌ها و بافت‌های اطراف آن مفصل ممکن است به‌تدریج کشیده شوند. این اتفاق باعث کاهش پایداری مفصل می‌شود و اصطلاحاً به آن شلی مفصلی گفته می‌شود. شلی مفاصل ممکن است باعث درد مزمن، خستگی عضلانی و حتی آسیب‌پذیری بیشتر مهره‌ها شود.
2. فشار بر اعصاب نخاعی
در اطراف ستون فقرات، اعصاب نخاعی حس و حرکت بدن را کنترل می‌کنند. حرکات ناگهانی و شدید برای شکستن قولنج، به‌ویژه در ناحیه کمر، می‌تواند باعث تحریک یا فشرده‌شدن این اعصاب شود. این موضوع ممکن است منجر به درد سیاتیک، بی‌حسی، گزگز یا ضعف عضلانی در اندام‌ها شود.
3. آسیب به دیسک بین‌مهره‌ای
یکی از خطرناک‌ترین پیامدهای این کار، فشار بیش از حد به دیسک‌های بین‌مهره‌ای است. این دیسک‌ها مثل ضربه‌گیر عمل می‌کنند، اما فشار ناگهانی و غیر اصولی می‌تواند باعث فتق یا بیرون‌زدگی دیسک شود. فتق دیسک ممکن است موجب درد شدید، محدودیت حرکت و در موارد پیشرفته، نیاز به جراحی شود.
4. وابستگی روانی و رفتاری
برخی افراد به شکستن قولنج به‌عنوان یک عادت روانی وابسته می‌شوند. این وابستگی می‌تواند منجر به انجام مکرر و بی‌فکر این عمل شود، حتی زمانی که درد یا نیازی وجود ندارد. این عادت ممکن است به‌مرور تبدیل به یک رفتار وسواسی شده و زندگی روزمره فرد را تحت‌تأثیر قرار دهد.
چه کسانی بیشتر در معرض آسیب‌اند؟
افرادی که دارای مشکلات زمینه‌ای در ستون فقرات هستند، مانند اسکولیوز (انحنای غیر طبیعی ستون فقرات)، آرتروز، فتق دیسک یا سابقه آسیب‌های نخاعی، باید به‌شدت از شکستن قولنج خودداری کنند. همچنین کسانی که فعالیت‌های شغلی یا ورزشی سنگین دارند، باید نسبت به حفظ سلامت مهره‌های کمر خود محتاط باشند. شکستن قولنج در این افراد می‌تواند خطرناک‌تر باشد و روند آسیب را تسریع کند.
آیا قولنج انگشتان باعث ایجاد لرزش دست می شود؟
قولنج انداختن انگشتان به‌تنهایی باعث ایجاد لرزش دست نمی‌شود و معمولاً بی‌ضرر است، زیرا تنها به ترکیدن حباب‌های گاز در مفصل مربوط می‌شود. اما اگر لرزش دست بعد از قولنج گرفتن یا همراه با آن ظاهر شود، ممکن است.
نشانه‌ای از مشکل زمینه‌ای مانند اختلالات عصبی، استرس، خستگی عضلانی یا کمبود ویتامین باشد. همچنین اگر قولنج گرفتن با درد، تورم یا محدودیت حرکتی همراه باشد، احتمال وجود مشکل در مفاصل مانند آرتروز مطرح است. در صورت تداوم لرزش یا بروز علائم دیگر، مشورت با پزشک توصیه می‌شود.
قولنج معده چیست؟
قولنج معده مشکلی که فرد دچار دردهای شدید، متناوب و انقباضی در ناحیه معده یا شکم می‌شود که اغلب به‌دلیل اختلالات گوارشی مانند نفخ، یبوست، سوءهاضمه یا تجمع گاز در دستگاه گوارش ایجاد می‌شود. این درد معمولاً به‌صورت ناگهانی ظاهر شده و ممکن است با علائمی مانند احساس سنگینی معده، تهوع، بی‌اشتهایی، و گاهی استفراغ همراه باشد.
عوامل مختلفی مانند مصرف غذاهای سنگین و چرب، خوردن سریع غذا، استرس، و عفونت‌های خفیف می‌توانند موجب بروز این وضعیت شوند. در بیشتر موارد، قولنج معده با رعایت رژیم غذایی مناسب، مصرف مایعات گرم، استراحت، و استفاده از داروهای ضدنفخ یا آرام‌بخش عضلات صاف گوارشی قابل کنترل است؛ اما در صورت تداوم یا شدت گرفتن درد، باید به پزشک مراجعه کرد تا از بروز مشکلات جدی‌تری مانند انسداد روده یا زخم معده جلوگیری شود.